Ô nhiễm hóa chất độc hại trên toàn tiểu bang đã làm gián đoạn hoạt động của khoảng 10 trang trại ở Maine (Hoa Kỳ), chẳng hạn như Trang trại Songbird ở Unity, thuộc sở hữu của Johanna Davis và Adam Nordell. Ảnh: Guardian.
Hàng chục ngành công nghiệp sử dụng PFAS trong hàng nghìn sản phẩm tiêu dùng, và thường xả hóa chất vào hệ thống cống rãnh của quốc gia, từ đó gây nguy cơ ô nhiễm.
Trang trại Songbird rộng 7 ha chuyên sản xuất thực phẩm hữu cơ như cà chua, tỏi ngọt, dưa đỏ và các sản phẩm khác. Mọi chuyện bình thường đến khi tai họa ập đến vào tháng 12.
Vợ chồng chủ trang trại hiện tại được biết chủ nhân trước đây đã sử dụng bùn thải nhiễm PFAS, hay “chất rắn sinh học”, làm phân bón trên các cánh đồng của Songbird trong nhiều thập kỷ. Thử nghiệm cho thấy đất, nước uống, nước tưới tiêu, hoa màu, máu gà và máu của họ đều bị nhiễm chất độc hóa học ở mức độ cao.
Hai vợ chồng nhanh chóng thu hồi sản phẩm, thông báo cho khách hàng, tạm ngừng hoạt động và luôn lo sợ về tình trạng tài chính và thể chất của họ.
Nordell, chủ trang trại Songbird hiện tại, nói: “Điều này đã đảo lộn mọi thứ trong cuộc sống của chúng tôi. Chúng tôi vẫn chưa thực hiện xét nghiệm máu cho con mình và đó là phần đáng sợ nhất. Thật là kinh khủng”.
Những người ủng hộ sức khỏe cộng đồng cho rằng Songbird chỉ là phần nổi của tảng băng chìm khi Maine đối mặt với cuộc khủng hoảng sản xuất bia bắt nguồn từ việc sử dụng chất rắn sinh học làm phân bón. Tiểu bang đã bắt đầu điều tra hơn 700 trang trại về ô nhiễm PFAS. Chưa có kết quả nào nhưng thử nghiệm độc lập của một số nông dân cho thấy mức PFAS cao, và ô nhiễm trên toàn tiểu bang đã làm gián đoạn hoạt động của khoảng 10 trang trại.
Những người nông dân nói chuyện với Guardian cho biết những người trồng trọt khác đã thừa nhận che giấu việc nhiễm PFAS vì sợ bị hủy hoại kinh tế.
Maine hầu như không phải trường hợp duy nhất. Các chuyên gia nói rằng họ đang phát hiện ra nhiều ô nhiễm hơn vì đang tiến hành nhiều thử nghiệm hơn. Tất cả bùn thải đều chứa PFAS ở một mức độ nào đó, và các trang trại trên khắp đất nước đã ngày càng sử dụng chất này làm phân bón trong những thập kỷ gần đây. Michigan, một trong những bang duy nhất khác theo dõi chất rắn sinh học và các sản phẩm nuôi trồng thử nghiệm, gần đây đã phát hiện ra thịt bò nhiễm PFAS.
Cuộc khủng hoảng đang diễn ra tại Maine đang thúc đẩy các lời kêu gọi mới cấm PFAS. Vào tháng 7, chính phủ của bang trở thành nơi đầu tiên trên thế giới thông qua lệnh cấm gần như hoàn toàn đối với PFAS. Thêm vào đó, đề xuất cấm chất lỏng sinh học chưa được kiểm tra PFAS đang được chuyển qua cơ quan lập pháp Maine.
Trong khi đó, những người nông dân lâm vào cảnh điêu đứng đang yêu cầu một gói viện trợ bao gồm quỹ cứu trợ khẩn cấp ngay lập tức, tài trợ để giúp họ chuyển sang một nguồn thu nhập mới và theo dõi sức khỏe suốt đời.
“Mọi thứ đang bị đe dọa”
Nordell và Davis đã mua Songbird vào năm 2014 từ một người đàn ông ở trên mảnh đất này khoảng 25 năm nhưng sắp chết vì ung thư tuyến tụy và muốn đảm bảo trang trại mà ông xây dựng tiếp tục tồn tại.
Trái: Thử nghiệm tại Trang trại Songbird cho thấy sự ô nhiễm trên diện rộng. Phải: Johanna Davis đứng cùng chồng Adam Nordell. Ảnh: Guardian.
Nordell cho biết, người đàn ông nghi ngờ căn bệnh ung thư của mình xuất phát từ thời còn là một sinh viên tốt nghiệp thử nghiệm thuốc trừ sâu, và Cơ quan bảo vệ môi trường của Maine nói với Nordell rằng ung thư tuyến tụy không liên quan đến PFAS. Mặc dù các nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa PFAS và ung thư tuyến tụy.
Ngoài ra, PFAS có thể lây lan. Trang trại Ironwood, cách Songbird khoảng 6 km, đã kiểm tra nước của nó và phát hiện mức PFAS cao nghi là bị nhiễm từ cánh đồng đầy bùn của hàng xóm. Trang trại sản xuất nhỏ đã thu hồi sản phẩm, tạm dừng hoạt động và đang hồi hộp chờ thêm kết quả xét nghiệm.
Mặc dù Bộ Nông nghiệp của Maine đã thiết lập các tiêu chuẩn cho thịt bò và sữa, họ chỉ giám sát một trong số hàng nghìn loại PFAS. Những người ủng hộ sức khỏe cộng đồng nói rằng các giới hạn nên thấp hơn và nhiều hợp chất PFAS hơn nên được đưa vào thử nghiệm.
Sau khi trang trại Stoneridge, một cơ sở chăn nuôi bò sữa nhỏ cách Songbird hơn 100 dặm về phía nam, phát hiện vào năm 2016 rằng bùn và chất thải nhà máy giấy được sử dụng làm phân bón có thể đã làm ô nhiễm bò và sữa của họ, tiểu bang đã đưa ra giới hạn đối với hai loại PFAS trong bùn. Thử nghiệm sau đó cho thấy khoảng 95% lượng bùn của Maine vượt quá giới hạn cho phép.
Phản đối của ngành
Khi lệnh cấm phân bùn sắp ra đời, công ty quản lý chất thải lớn nhất của Maine, Casella Waste Systems, và một số cơ sở xử lý nước thải, đã phản ứng bằng cách nói rằng bang không có đủ chỗ trong các bãi chôn lấp của mình để chứa nhiều bùn hơn và lệnh cấm sẽ làm tăng nguy cơ trộn lẫn nước sinh hoạt và nước cống rãnh.
Cơ quan quản lý môi trường của tiểu bang nói với cơ quan lập pháp rằng chất này hiện chiếm khoảng 9% các bãi chôn lấp của bang và con số đó sẽ tăng lên khoảng 12% theo các quy định mới.
Thượng nghị sĩ Brenner tin rằng sự phản đối của Casella Brenif vì lợi nhuận, vì công ty vốn có một hoạt động sản xuất phân trộn lớn.
Joe Fusco, Phó Chủ tịch Casella, tuyên bố rằng vấn đề là làm thế nào để loại bỏ PFAS ra khỏi hệ thống chất thải chứ không phải chỉ thù địch với Casella.
Trong khi đó, nông dân lao đao. Stoneridge đã giết hầu hết gia súc của mình vào năm 2019. Đồng chủ sở hữu Fred Stone đã bị liên bang từ chối trợ giúp cho sữa nhiễm độc của mình vì một trong những cuộc kiểm tra sữa của trang trại đạt dưới mức giới hạn của tiểu bang, nhưng Stone không cảm thấy thoải mái khi bán sữa nhiễm độc.
Trái: Bắp bỏ đi tại Trang trại Songbird. Phải: Sữa bỏ đi ở trang trại Stoneridge. Ảnh: Guardian.
Giờ đây, gia đình bốn người của anh, tin rằng PFAS đứng sau những căn bệnh về sức khỏe của họ từ bệnh tuyến giáp đến các vấn đề sinh sản. Stone nói anh khó có thể tiếp tục bán thực phẩm bị ô nhiễm: “Đây là cái giá phải trả của việc nhận thức đúng hay sai và làm điều đúng đắn”.